پاسخ به شبهاتی در مورد جامعیت و تبیانا لکل شیء بودن قرآن

 

برخی ادعا کرده اند چون مدعای قرآن مبنی بر جامعیت و دارا بودن همه چیز کذب است و چنین نیست که قرآن دارای همه چیز باشد، قرآن کلام خدا نیست.

پاسخ:

اولا : مدعای قرآن کریم در این مورد باید با توجه به آیات مربوطه درست فهم شود، آیات مورد نظر اشکال کننده از این قرارند:

-        وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمِینَ (نحل/ 89).

و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز، و مایه هدایت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است‏

-        لَقَدْ کانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِی الْأَلْبابِ ما کانَ حَدِیثاً یُفْتَرى‏ وَ لکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُون‏(یوسف/111).

‏ در سرگذشت آنها درس عبرتى براى صاحبان اندیشه بود! اینها داستان دروغین نبود بلکه (وحى آسمانى است، و) هماهنگ است با آنچه پیش روى او (از کتب آسمانى پیشین) قرار دارد و شرح هر چیزى  و هدایت و رحمتى است براى گروهى که ایمان مى‏آورند.

درآیه نخست «تبیان» قرآن مقید به «لکل شی» شده یعنی قرآن روشنگر همه چیز است ، فهم «کل شی»با توجه به کلمات بعدی آن کاملا روشن و واضح است و عطف کلمه «هدی» به آن به خوبی وجه جامعیت قرآن کریم را نشان می دهد ، یعنی آنچه برای هدایت بشر لازم است در قرآن آمده است. موید این مطلب واژه «مسلمین» در ذیل آیه است ، تسلیم زمانی مفهوم محصل  و منطقی دارد که در برابر دعوت و هدایتی باشد . اگر قرآن کتابی دربرگیرنده همه چیز، به معنای مطلق آن بود، دیگر تسلیم در برابر آن مفهومی نداشت. مثلا اگر همه قوانین شیمی در قرآن آمده بود ، کاربرد کلمه «تسلیم» وجهی نداشت، زیرا تسلیم در زمینه مسائل ایمانی و اعتقادی به کار می رود نه مسائل علمی از این دست. بررسی ریشه «سلم» در قرآن و دقت در کاربردهای قرآنی آن به وضوح این مطلب را نشان می دهد(برای نمونه  رک بقره/ 112و128 ؛آل عمران 20 و 52 ).

باید توجه داشت آنچه که در مطالب فوق اشاره شد بنابر تفسیر ظاهر قرآن است و اگر قرار باشد بنابر تفسیر بطون قرآن یا  تأویل آن سخن گفته شود ، حالت یا حالت های دیگری نیز می تواند مطرح باشد.

در آیه دوم نیز مقرون شدن لکل شیء به هدایت (هدی) و ایمان( یومنون) همان توضیحی را که در مورد آیه نخست دادیم در پی دارد.

بنا براین ، قرآن ادعای کذبی ننموده تا مستلزم غیر الهی بودن آن باشد.

اشکال دیگر: قرآن همه چیز را برای هدایت بشر ندارد، مثلا هیچ استدلال معتبری بر وجود خدا، معاد و وحی ندارد!!!

پاسخ:

این اشکال بسی سست تر از آن است که نیاز به پاسخ داشته باشد، اگر کسی فقط یک نگاه اجمالی به قرآن داشته باشد خواهد دید که قرآن مملو از استدلال های قوی و مستحکم در هر یک از سه زمینه مورد  ادعا است. به گونه ای که تقریر هر کدام تبدیل به چندین جلد کتاب خواهد شد و مراجعه به صدها کتابی که از سوی دانشمندان اسلامی در این مورد نوشته شده پاسخ به این مطالب بی اساس است( برای مثال رک توحید در قرآن، معاد در قرآن، وحی و نبوت و...).