نقش صبر در راهیابی به ملکوت
شیخ کلینی در اصول کافی حدیثی را از امام صادق
از پیامبر خدا صلوات الله علیهما و علی آلهما نقل می کند که:« طُوبَى لِلْمَسَاکِینِ
بِالصَّبْرِ وَ هُمُ الَّذِینَ یَرَوْنَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.»(کلینی،1365،ج2،ص263).
علامه مجلسی ضمن نقل این روایت در بحار می گوید حرف «ب» در « بالصبر» در این روایت
یا برای سببیت است که معنای روایت چنین می شود: خوشا به حال مساکین به سبب صبرشان
و آنان کسانی هستند که ملکوت آسمان ها و زمین را می بینند، یا برای ملابست است که
در این صورت حال از مساکین است ومعنای
حدیث چنین می شود: خوشا به حال مساکین در حالی که صابرند و آنان کسانی
هستند که ملکوت آسمان ها و زمین را می بینند. وی می افزاید:« و لا یبعد أن یقرأ المساکین
بالتشدید للمبالغة أی المتمسکین کثیرا بالصبر » بعید نیست که مساکین با تشدید و
برای مبالغه خوانده شود به معنای کسانی که بسیار به صبر متمسک می شوند،آنگاه می
افزاید:« رؤیت ملکوت برای انسان های کامل یعنی انبیاء و اوصیاء و اولیای مقرب آنان
است و ممکن است برای رویت ملکوت مراتبی باشد... .» ایشان تفسیر مساکین به انبیاء و
اوصیاء را اظهر می داند(
مجلسی،1404،ج69،ص16). مساکین و حرف «ب» در این روایت به هر معنایی که باشند، حکایت
از آن دارد که رویت مراتب بالای ملکوت نصیب هرکسی نمی شود و از جمله شرایط آن «صبر»
است. به دیگر سخن می توان گفت مرتبه رویت ملکوت توسط هرکسی بسته به میزان صبر وی
است و بنابراین مراتب اعلای ملکوت نصیب کسانی می شود که بسیار صابرند و مشاهده این
مرحله از ملکوت،همچنان که در مورد ابراهیم علیه السلام گذشت، بالاترین مرحله یقین
را نیز در پی دارد. از همین روست که قرآن کریم در بیان خصوصیات امامان حق،صبر را
بر یقین مقدم داشته است:« وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا
صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ.»[1](سجده/24). به همین خاطر است که
در برخی روایات از این حقیقت به « ورود به ملکوت» تعبیر شده است،همان طور که در
روایتی از صادقین علیهم السلام آمده است:« ... مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
فَلَنْ یَلِجَ مَلَکُوتَ السَّمَاءِ حَتَّى یُتِمَّ قَوْلَهُ بِعَمَلٍ صَالِحٍ.»(
مفید،1413،ص184).
بخشی از مقاله«بررسی
تطبیقی مفهوم واژه«ملکوت» در قرآن کریم و دیوان حافظ» /نوشته جناب آقای دکتر سیاوشی و جواد محمدی
[1] -و چون صبر نمودند و به آیات ما یقین داشتند، برخى از آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت مىکردند.
