ارزیابی پژوهش های قرآنی پروفسور جین دمن مک اولیف
مقاله ارزیابی پژوهش های قرآنی پروفسور جین دمن مک اولیف بررسی و نقد دیدگاه های یکی از مشهور ترین قرآن پژوهان غربی معاصر می باشد که در دوفصلنامه علمی - ترویجی قرآن پژوهی خاورشناسان سال نهم، شماره 17، پاییز و زمستان 1393 توسط بنده و آقای دکتر ترکمانی به چاپ رسیده است ،متن مقاله را در ادامه ملاحظه بفرمایید
ارزیابی پژوهش های قرآنی پروفسور جین دمن مک اولیف
این پژوهش برآن است تا به بررسی و نقد پژوهش های پروفسور جین دمن مک اولیف در مورد قرآن و تفاسیر آن بپردازد. وی که از قرآن پژهان به نام و مشهور غربی است در آثار مختلف خود به تفسیر قرآن پرداخته است. او قرآن کریم را از حیث متنی کتابی قدرتمند و تأثیر گزار می داند ولی از حیث سندی اشکالاتی را مطرح ساخته است که از آن جمله اند: عدم جمع قرآن در زمان حیات پیامبر و موقوف بودن اعتبار قرآن بر احادیث. این هر دو اشکال مخالف دلایل قطعی است و قرآن در زمان حیات رسول خدا تدوین شده و از آنجا که نقل متواتر است از اعتبار کامل برخوردار است. مک اولیف تاریخ تفسیر قرآن کریم را به سه دوره تکوین،کلاسیک و مدرن تقسیم نموده است. عمده ترین اشکال وی در این تحلیل آن است که در معرفی مهم ترین مفسرین دوره صحابه از نام حضرت علی علیه السلام غفلت ورزیده است و اعتبار تفسیر را منحصر درحدیث ساخته است.او تفسیر دوران مدرن را تداوم همان دوره کلاسیک البته توأم با تغییراتی می داند، که ظهور صداهای تفسیری جدید از مهم ترین مشخصات آن است. این مستشرق مشهور در زمینه معرفی علوم تفسیری از رهگذر مقایسه دو کتاب معروف «البرهان» و « الاتقان» تلاش نموده است اطلاعات سودمندی به دست دهد.
کلید واژه ها:جین دمن مک اولیف،پژوهش های تفسیری، بررسی و نقد.
مقدمه:
امروزه قرآن پژوهی به مرزهای جغرافیایی و علمی کشورهای اسلامی محدود نیست و شخصیت های علمی برجسته زیادی در کشورهای مختلف دنیا،خصوصا کشورهای غربی به مطالعات گسترده و دامنه دار در مورد قرآن کریم پرداخته اند.
گستردگی این پژوهش ها به قدری است که به جرأت می توان گفت قرآن پژوهی غیر مسلمانان و خاور شناسان امروزه به یک عرصه مجزا در حوزه مطالعات قرآنی تبدیل شده است. این رویکرد علاوه بر پاسخگویی به شبهات مطروحه از جانب آنان،می تواند حائز نکات سودمندی نیز برای محققان این حوزه باشد.
پروفسور «جین دمن مک اولیف» از مستشرقان به نام و برجسته در این عرصه است.وی رئیس دانشگاه «برین مور»،رئیس سابق دانشکده علوم وهنردردانشگاه جورج تاون،وفارغ التحصیل کالج زنان دانشگاه ترینیتی درواشنگتن است.اودرزمینه قرآن وتفسیرآن،تاریخ صدراسلام وروابط متقابل بین اسلام ومسیحیت دارای تخصص بوده و علاوه برانتشارکتب و مقالات گوناگون ،سرویراستاری دایرةالمعارف قرآن را ،که اولین اثر مرجع درنوع خوددرمغرب زمین بوده رابر عهده داشته است.ازآثاردیگرخانم مک اولیف می توان به مواردزیراشاره کرد:
«سرویراستاری کتاب نشست کمبریج درموردقرآن » ،«کتاب مسیحیانِ قرآن» ،«مقاله علوم تفسیری»،«مقاله مقدمه ای برتفسیرقرآن درقرون وسطی» ،«مقاله قدرت ماندگارقرآن»،« مقاله ارزیابی تفسیری ایرانی ازاهل الکتاب»، «مقاله هرمنوتیک قرآنی» ،«مقاله فاطمه[س] دخترمحمد[ص]»،«معمایی تفسیری: ارزیابی اسرائیلیات» ،«مدخل پلورالیزم دینی وقرآن»( در دایره المعارف قرآن لیدن).
یکی از برجسته ترین زمینه های مطالعاتی مک اولیف ،پژوهش ها و بررسی های وی در زمینه شناخت قرآن و علوم و مسائل مربوط به آن،خصوصا ارزیابی تفاسیر، است،از این رو، هدف مقاله حاضر بررسی و نقد مطالعات وی در عرصه های یاد شده می باشد. براین اساس سوالات این تحقیق عبارتند از:
1. نگاه مک اولیف به قرآن کریم چگونه است؟
2. تفسیر قرآن از حیث تاریخی دارای چه ویژگی هایی است؟
3. رویکرد های تفسیری با چه کیفیتی در آثار وی مورد بررسی قرار گرفته اند؟
4. کیفیت بررسی علوم تفسیری از دیدگاه مک اولیف چگونه است؟
هرچند برخی آثار محقق مذکور پیش از این مورد بررسی قرار گرفته است، لکن پژوهشی که نگاه کلی و جامع تری نسبت به پژوهش های وی داشته باشد قبل از این صورت نگرفته و برای نخستین بار است که مطالعات تفسیری پروفسور مک اولیف ،بدین شکل،مورد بررسی و نقد قرار می گیرد. روش ما در این تحقیق، تحلیلی توصیفی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای است.
